Notki by Kubaadamus

5mld. Lat p.n.e. Powstanie globu
2mln lat p.n.e. HOMO (Afryka)- plejstocen
200tys. P.n.e. Homo Sapiens
140-30tys p.n.e. Homo Neandertalis
40tys p.n.e. Homo Sapiens Sapiens

PALEOLIT:
- kilkunastoosobowe grupy żyły z łowiectwa i zbieractwa.
- przemieszczanie się z miejsca na miejsce
- pokrewieństwo
- osiągnięcia: obróbka skór, stosowanie kości jako surowca, łuk.

NEOLIT: 9tys.p.n.e.
Najwcześniej udomowione zwierzęta: kozy, owce, bydło (dawały mleko, mięso i skóry)
Uprawiane rośliny: pszenica, jęczmień.
- wynalezienie irygacji, radła, pługu spowodowało nadwyżki jedzenia.(powstanie dystrybutorów jedzenia, rozwarstwienie ludności.); ceramika, koło garncarskie, koło transportowe, żagiel, obróbka miedzi.

MIASTA: skupiska domów, świątyń, pałaców, szkół, magazynów i ludzi (rzemieślników i kupców.)- jeśli rolników wtedy to jest osada protomiejska.

Jerycho:
- Położenie: Palestyna północ od morza martwego.- ważny Palestyński szlak handlowy.
- Powierzchnia: 4-5Ha.
- Obrona: mury 3m szer. 5m wys. Wieże 9m wys. 12m średnicy.
- Budulec: suszona cegła
- Ludność: 2-3,5tys.
- Zajęcie: kontrolowanie ważnego szlaku handlowego.
- Pogrzeby: zmarłych chowano pod podłogami domów, uzupełniając ubytki gliną.

Catal Huyuk (Czatal Hijik):
Położenie: Południowa Anatolia
Powierzchnia: 13Ha
Obrona: system zabudowań domami (wyjście po drabinie od strony dachu)
Ludność: 5tys
Zajęcie: rolnictwo, hodowla bydła, myślistwo, rzemiosło (ceramika, tkanina, miedź, ołów)
Pogrzeby: wyżarcie ciała przez sępy, grzebanie szkieletu.
Świątynie: freski w domach przedstawiające np. poród, wybuch wulkanu itp.

SPOŁECZEŃSTWO:
-przywództwo uzyskiwali najsilniejsi
-starszyzna równoważąc to podejmowała najważniejsze decyzje
-pokrewieństwo spajało grupę.
-Po przejściu do trybu osiadłego pojawiło się rozwarstwienie społeczne- pracownicy i zarządzający.
-Później pokrewieństwo straciło na znaczeniu i utworzyły się grupy wspólnotowe.







PIERWSZE CYWILIZACJE:
Bliski wschód- Ludy Semickie (Akadowie, Amoryci, Aramejczycy)- spokrewnieni z Hebrajczykami.
Między Azją mniejszą a Egiptem - Fenicjanie.
Północna Mezopotamia- Sumerowie (nie spokrewnieni z nikim)

Wielka wędrówka: początek 2000latp.n.e.
Indoeuropejczycy: południe europy, bliski wschód, Indie.
Międzymorzem Kaspijskim a Zatoką perską- Medowie, Persowie.
Północna Syria- Hetyci.

Cywilizacja- suma osiągnięć technicznych i kulturowych (budownictwo, pismo)
Rewolucja urbanistyczna- w południowej Mezopotamii powstaje kilkanaście miast- państw.

Pierwsze Państwa:- najwyższe dormy organizacji społeczeństwa.
- obrona przed zagrożeniem zewnętrznym
- wspólne przedsięwzięcia (budowa irygacji, monumentów itp.)
- hierarchizacja społeczeństwa, podziały majątkowe
- władca był nienaruszalny (boski)

Pismo:
Powstało w Mezopotamii.
1 Pismo administracyjne- glina w kopertach
2 Piktogramy 750 znaków- niedopracowane
3 Ideogramy – łączenie obrazków w przekazywania myśli
4 Fonetyczne- dodawano determinatywy, dopracowane pismo.

Wielkie Rzeki:
Eufrat i Tygrys, Nil, Indus, Huang-ho.
Zagrożenia: Powodzie
Korzyści: użyźnianie ziemi, nanoszenie mułu.
Mimo gwałtownych wylewów Tygrysa i Eufratu, południowa Mezopotamia została zaludniona przez Sumerów.
Nil wylewa: lipiec-październik
Tygrys i Eufrat: wiosna

Dolina Indusu
Ludy: Mohendżo Daro, Harappa.
Upadek: 1500 p.n.e. – najazd Ariów.

Dolina Huang-ho:
Lud: Dynastia Szang
Podstawa istnienia: produkcja ryżu, metalurgia(brąz), piktogramy
Obszar: północne Chiny, rzeka Jangcy.






SUMEROWIE:
Wędrówka: Żyzny półksiężyc  Południe Mezopotamii.
Struktura: niema państwa, jest kilkanaście miast-państw.
Najważniejsze miasta: Ur, Uruk, Łagasz, Nipur.
Struktura miasta-państwa:
1 miasto otoczone murami i kilkaset km kwadratowych powierzchni uprawnej.
2 każde miasto miało swoje granice określane (rzekami, systemem irygacyjnym itp.)
3 Podział na trzy części: - Patronki Isztar, Domostwa, Ogrody.
4 Świątynia w centrum miasta był głównym spichlerzem i centrum kultu bogini.

Struktura społeczna:
RZĄD:król- najważniejszy kapłan. Skupiał władzę sądowniczą, wojskową, administracyjną.
- rada starszych- arystokracja. JEŚLI POGLĄDÓW KRÓLA NIE PRZYJĘŁA RADA, król odwoływał się do zgromadzenia wojowników- obywateli (mężczyzn).
Wojsko: nie miało charakteru zawodowego, każdy mieszkaniec w potrzebie walczył
Uprawy: zboża daktyle, oliwki.
Hodowla: kozy, owce, osły, woły.
Budulec : trzcina zlepiona gliną, lub dla zamożnych cegłę paloną.
Osiągnięcia: metalurgia (miedź, brąz), pismo(z miasta Uruk)- piktograficzne, astronomia, matematyka, geometria, system wag, kalendarz (354dni, 12mies), geografia, botanika, zoologia, medycyna, literatura piękna.
Religia: politeistyczna (an- pan niebios, Isztar- płodności, enlil- ziemi). Wierzono w życie pozagrobowe w krainie cienia…

Dzieje:
Sumerowie żyli w mezopotami z Akadami. W 2340p.n.e. Sargon wielki podbił całą Mezopotamię i stworzył wielkie imperium (od Zatoki Perskiej po Morze Śródziemne)
Powstało państwo Sumero-Akadu.


BABILONIA:
Pochodzenie: Semickie miasto-państwo- następca Sumerów.
Najwybitniejszy Władca: Hammurabi.
Rozmiar: Zatoka Perska-północna Syria.
Osiągnięcia: matematyka, astronomia, medycyna, literatura, kodeks Hammurabiego.
Dzieje:
Po śmierci Hammurabiego, Babilonia straciła mocarstwowość.
W 1000p.n.e. podporządkowali ją Asyryjczycy. Później Babilonia się wyzwoliła i utworzyła się Nowobabilonia- rządy Nabuchodonozora 2. w 539 Babilon został ostatecznie podbity przez Persję.

Asyria:
Położenie: Północ od Babilonu, później większość bliskiego wschodu.
Najwybitniejszy władca: Tiglatpilezar 2- zreformował armię (utworzył armię zawodową)
Osiągnięcia: gromadzenie dzieł sztuki, posiadanie wykształconych ludzi (Aszurbanipal).
Dzieje:
- Opanowali Śyrię, Babilonię, Gazę, Egipt.
- Obszar: Zatoka Perska- Pogórze Kaukazu- dolina Nilu.
- częste bunty (podbite narody)- karanie ich krwawo
- w końcu uległa i stała się łupem Babilończyków, Egiptu i Medów.




STAROŻYTNY EGIPT:
Starożytny Egipt:
Warunki naturalne:
Dolina nilu; wąska, od kilku do trzydziestu kilometrów. Delta tworzy tereny do wypasania bydła. Długość od delty do 1 katarakty to 1000km. Podział na Egipt Dolny (Delta), Egipt Górny (od 1 katarakty do delty). Egipt otoczony był Morzem śródziemnym, czerwonym, pustynią arabską, Libijską i Zachodnią. W przesmyku na Płw. Synaj były bagna.
Surowce naturalne: alabaster, złoto, granit itp.(strona 33).
Dzieje:
- izolacja od innych narodów, jednak utrzymywanie kontaktów z Azją Przednią.
- powolny rozwój kraju
- 3000p.n.e zjednoczenie Górnego i Dolnego Egiptu (podwójna korona faraonów- biała i czerwona).
- Podział na: stare, średnie, nowe państwo i epokę późną (przedzielane okresami przejściowymi).
Stare państwo: 2700-2200p.n.e.
- stworzenie koncepcji państwa
- administracji
- struktury społecznej
- stworzenie kalendarza słonecznego
- wykształcenie religii
- pisma
- literatury i sztuki
- podział na powiaty (nomos)
- III dynastia- budowa Piramid (wierzchołek pagórka nad oceanem…)- Cheops 150m (oraz Chafre i Menkaure).
- Upadek starego państwa- wzrost znaczenia nomarchów, chęć oddzielenia się elity od faraonów, susza, klęska gospodarcza, głód.
- Nowe Państwo: 1550-1070p.n.e. : podboje do Palestyny i Syrii (reakcja za poprzednie)
- Egipt jest nowym mocarstwem, w równowadze z Hetytami z Anatolii- podpisali traktat pokojowy.
- około 1200p.n.e. Egipt odparł z trudem najazd europejczyków lecz później nie odzyskał dawnej mocy.
- w okresie późnym ulegał Asyrii, Persji i Macedonii.
SPOLECZEŃSTWO:




Kultura Egiptu:

Wynalezienie pism:
Hieroglificzne- ponad 700 znaków, służyły do wykonywania wielkich napisów na grobowcach.
Hieratyczne- odmiana hieroglificznego pisma używana przez kapłanów do pisania po papirusie.
Demotyczne- uproszczone pismo (ludowe) dające wielki prestiż, uważane za coś cenniejszego od grobowca.

Egipcjanie stworzyli:
Bajki, pieśni miłosne, biesiadne, przysłowia, przypowieści, opowiadania historyczne, autobiografie, opowieści fantastyczne oraz o charakterze modlitewnym (pokrywanie wnętrzy grobowców modlitewnymi motywami i zaklęciami).

Nauka:
Medycyna: mumifikowanie zwłok, znajomość anatomii, (trepanacja czaszki)
Astronomia: kalendarz słoneczny (nasz jest jego potomkiem)
Matematyka
Geometria: piramidy

Religia:
Politeistyczna:

Re, Amon, Aton, Atum- bóg słońca
Hator- bogini świata zmarłych, miłości i tańca (kobieta z głową krowy)
Ptah (byk Apis)
Izyda i Ozyrys- Ozyrys po śmierci zmartwychwstał (Izyda jego małżonką)

Wierzono że śmierć to tylko jeden z epizodów życia, że człowiek później zmartwychwstaje. Śmierć porównana jest do dnia i nocy czyli czegoś normalnego, cyklicznego. Aby duch mógł odnaleźć drogę powrotu, mumifikowano ciała.






oczywiście te notki robią swoje gdy ktoś mniejwięcej orientuje się w zagadnieniach, mam nadzieję że moje 2 dni ciężkiej roboty Wam pomogą =).